Địa điểm Hà Tiên

Hà Tiên là một trong sáu tỉnh đầu tiên ở Nam Kỳ Việt Nam, thành lập năm 1832. Tên gọi Hà Tiên do Mạc Cửu đặt, vì tương truyền xưa kia có tiên xuất hiện trên sông Giang Thành.

Năm 1679, Mạc Cửu (quê Lôi Châu – Trung Quốc) do không chịu nổi cảnh cai trị hà khắc của nhà Thanh, rời bỏ quê hương lưu lạc đến vùng đất Hà Tiên, chiêu tập lưu dân khai hoang mở đất lập nên xứ Hà Tiên, phát triển buôn bán làm cho vùng đất này ngày càng thêm trù phú, vì vậy khoảng đầu thế kỷ 17, vua Cao Miên đã phong cho Mạc Cửu chức Ốc Nha để cai quản vùng đất này. Tuy nhiên, do bị quân Xiêm La thường xuyên quấy nhiễu, trong lúc Cao Miên không đủ sức để bảo vệ, nên năm 1708 Mạc Cửu đã thần phục chúa Nguyễn Phúc Chu để nhận được sự bảo hộ của Nhà Nguyễn và vẫn giữ nguyên các chức vụ. Từ đó vùng đất này thuộc về Việt Nam.

Ngày 24 tháng 6 năm 1867, tỉnh thành Hà Tiên bị thực dân Pháp chiếm. Năm 1876, Pháp chia Nam Kỳ thành 4 khu vực hành chính lớn, mỗi khu vực hành chính lại chia nhỏ thành các tiểu khu hay hạt tham biện thì tỉnh Hà Tiên cũ bị chia thành 3 hạt tham biện là Hà Tiên và Rạch Giá và Bạc Liêu.

Từ ngày 1 tháng 1 năm 1900 hạt tham biện Hà Tiên trở thành tỉnh theo Nghị định ngày 20 tháng 12 năm 1899 của Toàn quyền Đông Dương đổi tên tất cả các hạt tham biện thành tỉnh.

Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, tỉnh Hà Tiên là một trong 21 tỉnh ở Nam Bộ. Thời Việt Nam Cộng Hòa, Hà Tiên chỉ là một quận của tỉnh Kiên Giang. Quận Hà Tiên gồm 3 xã Mỹ Đức, Phú Mỹ và Thuận Yên, 15 ấp. Quận lỵ đặt tại xã Mỹ Đức.

Sau nhiều lần thay đổi hành chính, địa bàn tỉnh Hà Tiên cũ thời Pháp thuộc hiện nay tương ứng với các huyện Phú Quốc, Kiên Lương, Giang Thành và thị xã Hà Tiên cùng thuộc tỉnh Kiên Giang. Còn địa bàn tỉnh Hà Tiên thời phong kiến thì bao gồm toàn bộ các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau và một phần tỉnh Bạc Liêu ngày nay.

Hiện nay, địa danh "Hà Tiên" chỉ còn được dùng để chỉ thị xã Hà Tiên, đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc tỉnh Kiên Giang.